در جستجوی فریده در جست‌وجوی اسکار

مستند «در جستجوی فریده»، نماینده سینمای ایران در اسکار ۲۰۲۰ معرفی شد؛ خبری که برای بسیاری از سینماگران و علاقه‌مندانی که آثار سینمای ایران را پیگیری می‌کنند غافلگیرکننده بود. این فیلم درباره زنی به نام فریده است که ۴۰ سال پیش در حرم امام رضا (ع) رها شده و بعد از انتقال به شیرخوارگاه توسط زوجی هلندی به فرزندی گرفته شده و به هلند برده می‌شود. فریده که در طول این سال‌ها به‌خاطر ترس از سفر به ایران و تمایل‌نداشتن خانواده‌اش به وطن بازنگشته، چندسالی است از راه دور جست‌وجویی را برای پیداکردن خانواده واقعی‌اش شروع کرده و حالا برای اولین‌بار به ایران سفر می‌کند تا زادگاهش را ببیند و با سه خانواده که مدعی‌اند خانواده واقعی او هستند، ملاقات کند.
مستند «در جستجوی فریده» در جشنواره بین‌المللی سینما – حقیقت جایزه بهترین فیلم هنر و تجربه، بهترین تدوین، بهترین موسیقی و جایزه ویژه دبیر را دریافت کرده است، همچنین توانسته جایزه بهترین فیلم مستند از بیستمین جشن سینمای ایران، دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از جشن مستقل سینمای مستند، بهترین مستند آکادمی سینماسینما و… را تاکنون از آن خود کند.
فاطمه معتمدآریا؛ بازیگر، ابوالحسن داوودی؛ کارگردان، تورج منصوری؛ فیلم‌بردار، رسول صدرعاملی؛ کارگردان، امیر اثباتی؛ طراح صحنه، مرتضی رزاق‌کریمی؛ تهیه‌کننده، مهرزاد دانش؛ منتقد و رائد فریدزاده؛ معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی، به‌عنوان گزینه نهایی به آکادمی اسکار معرفی شده‌اند.
از زمان اعلام مستند «در جستجوی فریده» به‌عنوان نماینده ایران در اسکار، بسیاری از سینماگران نظراتشان را در صفحات شخصی نسبت به انتخاب این فیلم اعلام کردند. نوید محمدزاده از جمله بازیگرانی است که به حمایت از فیلم «متری شیش‌ونیم» پرداخته و شاید به این امید که فیلم محبوبش گزینه محتمل‌تری برای آکادمی اسکار بوده، نسبت به انتخاب «در جستجوی فریده» در صفحه شخصی‌اش نوشت: «هر سال اواخر شهریور نماینده سینمای ایران به اسکار اعلام می‌شد، علت این عجله در انتخاب چی بود؟ «در جستجوی فریده» نماینده سینمای ایران در اسکار؟ فیلم خوبیه، درست ولی بر اساس کدوم موفقیت بین‌المللی؟ نمی‌تونستین تا بعد از جشنواره ونیز صبر کنید؟»
حامد بهداد نیز که فیلم «قصر شیرین» با بازی او نیز در فهرست فیلم‌های مورد بررسی کمیته انتخاب بود منتظر پاسخ شفاف‌تری از مدیران مربوطه است. او نیز در صفحه شخصی‌اش این‌طور نوشت: «ضمن تبریک و آرزوی موفقیت به عوامل سازنده فیلم مستند در جستجوی فریده برای معرفی به‌عنوان نماینده سینمایی، به مراسم اسکار ۲۰۲۰، با توجه به شکل غیرمعمول تشکیل کمیته انتخاب، برخلاف روال دوره‌های قبلی و شایعات و ابهامات موجود، درباره نحوه انتخاب نماینده سینمای ایران و نظر به سیاست شفاف‌سازی ریاست سازمان سینمایی، درخواست انتشار جزئیات و شرح مذاکرات دو جلسه اخیر هیئت انتخاب نماینده ایران در اسکار ۲۰۲۰ را داریم!»
ابوالحسن داوودی نیز در گفتگو با ایسنا در واکنش به این انتخاب گفت: «این انتخاب یک تصمیم جمعی بوده و من به این تصمیم جمعی احترام می‌گذارم، البته نه‌تنها احترام می‌گذارم، بلکه دفاع هم می‌کنم».
این عضو هیئت معرفی فیلم ایرانی به اسکار ادامه داد: «من چندین‌بار به‌عنوان عضو هیئت معرفی فیلم ایرانی به اسکار در جلسات حضور داشتم، معمولا دلایل انتخاب فیلم‌ها به‌عنوان نماینده ایران به اسکار با بقیه رویداد‌های هنری جهانی فرق دارد و عمدتا مواردی را در نظر می‌گیرند مبنی‌بر اینکه چه فیلمی می‌تواند نماینده بهتری باشد و چهره متفاوتی را از سینمای ایران معرفی کند. این سینما در یکی، دو سال اخیر در اغلب جشنواره‌های اصلی نماینده‌ای نداشته است، گرچه فیلم‌های خوبی داشتیم، اما جهانیان عادت کرده بودند سال‌ها از سینمای ایران یک جلوه‌گاه نو را ببینند، اما چندی است این اتفاق نیفتاده است. مستند «در جستجوی فریده» می‌تواند جنبه دیگری از سینمای ایران را معرفی کند و انتخاب این فیلم تصمیم جمع بوده است و من آن را تأیید می‌کنم و به آن احترام می‌گذارم».
در پی معرفی نماینده سینمای ایران به اسکار ۲۰۲۰ حواشی بسیاری درباره چرایی و چگونگی انتخاب این مستند به تیتر یک اخبار رسمی و مجازی تبدیل شده است. انتخاب پیش از موعد فیلم، چرایی انتخاب یک مستند و بی‌خبری رسانه‌ها نسبت به تشکیل کمیته انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به اسکار همگی پرسش‌هایی است که سازمان سینمایی و بنیاد سینمایی فارابی را وادار به پاسخ‌گویی کرد، هرچند که به نظر می‌رسد هنوز هم این پاسخ‌ها برای بسیاری قابل پذیرش نیست.
رائد فریدزاده، دبیر و سخنگوی هیئت معرفی فیلم ایرانی به اسکار، در گفتگو با «شرق» ضمن اشاره به چگونگی انتخاب فیلم در مدت زمان محدود و تغییر قوانین آکادمی گفت: «از دقایق ابتدایی انتشار خبر نهایی‌شدن گزینه کمیته انتخاب فیلم ایرانی به اسکار، در گفتگو‌های متعدد برای روشن‌شدن چگونگی این انتخاب به سؤال‌ها پاسخ دادم و شرایطی را که امسال برای ارسال فیلم به اسکار وجود داشت، توضیح دادم. هر سال برای معرفی آثار به ما مهلت بیشتری می‌دادند، اما امسال شرایط تغییر کرد و مهلت برای معرفی آثار تمدید نشد. حتی برای معرفی اعضای هیئت انتخاب نیز زمان زیادی نداشتیم و اعلام شد اگر اعضا معرفی نشوند، سامانه مسدود می‌شود. قطعا فیلم هم باید در بازه زمانی مشخصی به دست اعضای آکادمی برسد و مواد تبلیغی فیلم، دی‌سی‌پی و فرم‌های مورد نیاز برای پخش‌کننده فراهم شود».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره اعتراض برخی از اهالی سینما به این انتخاب گفت: «همیشه هر انتخابی موافقان و مخالفانی دارد. کمیته انتخاب فیلم شامل همه سلایق است و فرایند دموکراتیکی را برای انتخاب فیلم طی می‌کند. این انتخاب با تبادل نظر و همفکری اعلام شد. فکر می‌کنم اگر تمام اسامی حاضر در کمیته انتخاب فیلم را مرور کنید، با من موافق خواهید بود که هر‌کدام از آن‌ها وزن و جایگاهی دارند که می‌توان به نظراتشان احترام گذشت. اگر منظور دوستان از شفافیت این است که از نظرات تک‌تک دوستان هیئت انتخاب باخبر شوند، باید بگویم این اسمش شفافیت نیست. قطعا هر‌کدام نظرات خاص خودشان را به برخی فیلم‌ها داشتند، اما مهم برایند کار این هیئت انتخاب است. در نهایت یک رأی استخراج شده و تک‌تک این دوستان زیر برگه را امضا کردند. این هویت جمعی است که مهم است».
او در پاسخ به این پرسش که دست‌کم از سال ۲۰۰۰ تا به حال هیچ فیلم مستندی برنده اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان نشده و در شرایطی که هر سال نماینده سینمای ایران از سینمای داستانی انتخاب می‌شده تا چه حد موفقیتی برای این فیلم مستند پیش‌بینی می‌کند، گفت: «شرایط اسکار متفاوت است. تعداد اعضای آکادمی بسیار زیاد است و هرکدام نظرات خاص خودشان را دارند. موفقیت فیلم «در جستجوی فریده» بستگی به فیلم‌های دیگر حاضر در این رقابت هم دارد. از طرف دیگر، برخی سال‌ها پیش‌بینی می‌شده است که مثلا فیلمی اسکار‌پسند است، اما خلاف آن به همه ثابت شده است. به‌هر‌حال باید خوشحال بود که هیئت انتخاب با نگاه دقیق و جامع تمام فیلم‌های سینمای ایران را رصد کرده‌اند و با توجه به پررنگ‌شدن جایگاه فیلم‌های مستند ایرانی در جشنواره‌های خارجی به نسبت سینمای داستانی ایرانی، می‌توان امیدوار بود این فیلم نیز دیده شود».
در پی انتخاب فیلم «در جستجوی فریده»، آزاده موسوی و کورش عطایی نیز یادداشتی را منتشر کردند که در آن ذکر شده است: «قرارگرفتن فیلم «در جستجوی فریده» در کنار آثار شاخص و ارزشمند سال گذشته سینمای ایران برای معرفی به اسکار برای ما مایه افتخار و خوشحالی بسیار بود و اینکه کمیته محترم انتخاب، این فیلم را به‌عنوان نماینده سینمای ایران برای رقابت در این رویداد سینمایی برگزیدند نه‌تن‌ها باعث شعف دوچندان ما شد، بلکه فکر می‌کنیم این انتخاب، یک اتفاق مهم و تاریخی برای سینمای مستند ایران است. سینمایی که فیلم‌سازان آن سال‌هاست به دور از حاشیه‌ها و با کمترین امکانات و بیشترین محدودیت‌ها به تولید آثارشان مشغول هستند و با این وجود همواره در بسیاری از صحنه‌های جهانی موجب سربلندی سینمای ایران شده‌اند. امیدواریم این انتخاب گام بلندی برای هرچه بیشتر مطرح‌شدن سینمای مستند ایران در عرصه جهانی باشد و ما به‌عنوان سازندگان و تهیه‌کنندگان این فیلم تمام تلاش خود را خواهیم کرد تا نماینده شایسته‌ای برای سینمای ایران باشیم؛ و سپاسگزاریم از همه عوامل «در جستجوی فریده» و دست تک‌تک‌شان را می‌بوسیم که ساختن این فیلم بدون همیاری و انرژی و عشق‌شان امکان پذیر نبود».

منبع: روزنامه شرق