مهر تهران بستری شده و در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ درگذشت
.
لیست شاعران آذربایجانی :
سید محمدحسین شهریار (استاد شهریار)سید محمدحسین بهجت تبریزی (متولد ۱۱ دی ۱۲۸۵) متخلص به شهریار یکی از شاعران تبریزی بسیار معروف و نامدار است. وی به زبانهای فارسی و ترکی شعر میسروده است و هم اکنون آرامگاه وی در مقبره الشعرا واقع شده است. شهریار آنقدر شاعر عزیز و معروفی است که سالروز مرگ وی، ۲۷ شهریور، روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است. از اشعار معروف این شاعر تبریزی میتوان به خان ننه، سهندیه، علی ای همای رحمت، آمدی جانم به قربانت، و معروفترین آن حیدربابایه سلام – که به بیش از ۹۰ درصد زبانهای اتحادیه شوروی ترجمه شده است – اشاره کرد. یک مجموعه تلوزیونی با نام شهریار به کارگردانی کمال تبریزی در سال ۱۳۸۴ زندگی این شاعر را به تصویر کشیده و در شبکه دوم سیما به نمایش درآمد. با اینکه دختر وی اظهار داشت نود درصد این سریال ساختگی و نادرست است، پسر وی با این سریال موافق بود و قسمتهای ساختگی به نظر وی برای جذب مخاطب بودند. در شهر هشترود یک مرکز مطالعات بینالمللی با نام استاد شهریار واقع شده است. وی در نهایت در سال در اثر بیماری در بیمارستان
پروین اعتصامی
اگر کسی بخواهد فهرست شاعران تبریزی را گرد هم کند، آن لیست بدون وجود پروین اعتصامی کامل نخواهد بود. پروین اعتصامی به عنوان مشهورترین شاعر زن ایرانی شناخته شده و در سال ۱۲۸۵ در تبریز متولد شده است. وی نزد پدرش به زبانهای فارسی، انگلیسی و عربی مسلط شده و سرودن شعر را نزد استادانی همچون دهخدا و ملک الشعرای بهار آموخت. پدر وی، یوسف اعتصامی نقش بسیار مهمی در شکوفایی پروین اعتصامی داشت. تنها اثر چاپ شده پروین اعتصامی دیوان اشعار او با ۶۰۶ شعر در قالبهای مقنوی، قطعه و قصیده است و معروفیت وی بیشتر به سبک شعری منظارهای است که استفاده میکند. وی قبل از اینکه بتواند دومین دیوان شعر خود را چاپ کند در اثر بیماری حصبه (و سهل انگاری پزشک وی در معالجه) در سن سی و پنج سالگی در آغوش مادرش درگذشت و در آرامگاه خانوادگیاش، در حرم حضرت فاطمه معصوم (س) به خاک سپرده شده است. تولد پروین اعتصامی، ۲۵ اسفند، روز بزرگداشت پروین اعتصامی نامگذاری شده است. از دیگر خصوصیات پروین اعتصامی پیروی از جریان تلفیقی است. اشعار وی توصیف کننده دلبستگیاش به پدر، استعداد و شوق فراوان به دانش آموزی، ظلم ستیزی، مخالفت با ستم، و همدردی با محرومان و ستم دیدگان است. وی از اتفاقات شخصی و اجتماعی نمیگوید و نمیتوان صرف توسط اشعار، وی را شناخت.
ثمین باغچه بان
ثمین باغچه بان (متولد سال ۱۳۰۴) یکی دیگر از بزرگترین شاعران تبریز است که در کنار شاعری همچنین، آهنگساز، نویسنده و مترجم نیز بود. وی زاده تبریز بوده و پدر وی جبار باغچه بان، بنیانگذار آموزشگاه ناشنوایان ایران بود. وی کودکی خود را در شیراز و دوران تحصیل خود را در تهران سپری کرده و به یادگیری پیانو علاقهمند بود، ولی با توجه به محدودیت امکانات و وجود ویولن مادرش، ویولن یاد گرفت. وی در نهایت توانست ساز ابوا را از هنرستان قرض گرفته و آن را یاد بگیرد. وی با استفاده از طرح رضاشاه با همکاری مصطفی کمال آتاترک به عنوان دانشجو به ترکیه اعزام شد. وی در ترکیه با اوین باغچه بان، پیانیست ترکیهای آشنا شده و با وی ازدواج کرد. این شاعر تبریزی پس از پایان تحصیلات در هنرستان عالی موسیقی استخدام شده و مشغول تدریس شد. باغچه بان با گروههای چپگرای مخالف محمدرضا پهلوی همکاری داشت و نمیتوانست آزادانه آثار خود را منتشر و اجرا کند. ثمین باغچه بان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ترکیه مهاجرت کرده و در نهایت در ۲۹ اسفند ۱۳۸۶ در استانبول درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد. از جمله آثار منتشر شده وی «کشته شدن یک رفیق خوزستانی» و کتاب «چهرههایی از پدرم» هستند.
رضا براهنی
رضا براهنی (متولد ۱۳۱۴) یکی از دیگر از شاعران آذربایجان است که در تبریز متولد شده است. وی یکی از اعضای کانون نویسندگان ایران بوده و برای تشکیل آن با جلال آل احمد همکاری داشته است. وی یک فرد چپگرا بوده است. البته علاوه بر کانون نویسندگان ایران، رضا براهنی همچنین رئیس سابق انجمن قلم کانادا است. وی زندگی فقیرانهای داشت و در ۲۲ سالگی لیسانس خود را در رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تبریز دریافت کرده و در همین رشته در کشور ترکیه مدرک دکتری خود را دریافت کرد. سپس در دانشگاه تبریز مشغول به تحصیل شد. وی همچنین چند دوره کارگاه نقد، شعر و قصهنویسی برگزار کرده و به همراه شاگران مشهوری که داشت یک جریان ایجاد شد. وی در سال ۱۳۵۱ به آمریکا رفته و به افشاگری علیه حکومت شاه پرداخت. در سال ۱۳۵۶ وی بهترین جایزه روزنامهنگار حقوق انسانی را دریافت کرد. رضا براهنی مدتی در زندان ساواک گذراند. وی همچنین در روزنامه اطلاعات نوشتههایی در باب حمایت از انقلاب اسلامی به چاپ رسانده بود. در آن زمان به وی برچسب پانترکیسم و پان ایرانیسم زده شد و رضا براهنی نیز هردوی آنها را مهمل خواند. وی فردی وطندوست و ایراندوستی بود. براهنی دارای چندین کتاب شعر، رمان، نقد ادبی، و همچنین جوایز و تندیسهای مهمی است.
ایرج میرزا (متولد ۱۲۵۲ یا ۱۲۵۳ شمسی) که همچنین با نام جلالالممالک و فخرالشعرا نیز شناخته میشود یکی دیگر از شاعران تبریزی برجسته ایران در عصر مشروطیت و از پیشگامان تجدد در ادبیات فارسی بود. اشعار وی در قالبهای مختلفی قرار گرفته و بیشتر به انتقاد، اجتماع و تربیت مربوط میشوند. وی یکی از تأثیرگذارترین شاعران دوره مشروطیت بود. ایرج میرزا که نتیجه فتحعلی شاه قاجار بود در دارالفنون تبریز به تحصیل پرداخت و در همان مدرسه همچنین با مقدمات زبان عربی و فرانسه آشنا شد. وی بعدها معاون مدرسه مظفریه تبریز شد و در همین سمت مدیریت ماهنامه ورقه (که نخستین نشریه دانشجویی تبریز به شمار میرود) را بر عهده گرفت. وی که از نوزده سالگی لقب ایرج بن صدرالشعرا را نیز دریافت کرده بود پس از مدت کوتاهی از شاعری کناره گیری کرده و به مشاغل دولتی روی آورد و سِمتها و جایگاههای بسیار خوبی از جمله معاونت استانداری اصفهان و غیره را از آن خود کرد. وی در تهران در منزلی در پی یک سکته قلبی جان داد. ایرج میرزا از همدورههای محمد حسین شهریار و وحید دستگردی بود که آنها نیز در سوگ او اشعاری سرودهاند. همچنین ملک الشعرای بهار نیز قطعههایی به یاد این شاعر تبریزی سروده است. از جمله معروفترین آثار او میتوان به عارف نامه و مثنوی زهره و منوچهر اشاره کرد
صائب تبریزی
میرزا محمدعلی صائب تبریزی (متولد ۱۰۰۰ هجری) یکی از شاعران اهل آذربایجان است که به سبب مهاجرت و زندگی و درگذشت در اصفهان برخی آن را شاعر اصفهانی میدانند؛ ولی نام این شاعر در فهرست اسامی شاعران تبریزی قرار میگیرد چرا که متولد تبریز است. وی در زمان صفویه و در دربار صفوی به عنوان ملک الشعرایی رسید و همچنین با نام شاه شاعر سبک هندی نیز شناخته میشود. خانواده وی به دستور شاه عباس اول از تبریز به اصفهان کوچ کردند. سپس از اصفهان عازم هندوستان شد و بعد به هرات و کابل رفت. در سال ۱۰۴۲ هجری قمری صائب دوباره به ایران بازگشت و در اصفهان اقامت گزید و همین موقع بود که مقام ملک الشعرایی توسط شاه عباس دوم به وی داده شد. مقبره صائب تبریزی در خیابانی با نام وی و در باغچهای زیبا واقع شده است. تعداد شعرهای صائب بین شصت هزار تا صد و بیست هزار بیت است. وی همچنین علاوه بر زبان فارسی به زبان ترکی نیز شعر سروده است. وی در سال ۱۰۸۶ هجری قمری در اصفهان درگذشته است
نظمی تبریزی
علی نظمی ادیب، متخلص به نظمی تبریزی (متولد ۱۳۰۶) یکی از شاعران آذربایجان ایرانی است. وی بیشتر به غزلسرایی معروف است. پدر وی، حسین پاشا، یکی از مبارزهای مشروطه بوده است. وی از سن ۱۶ سالگی شروع به شعر سرایی کرد و یکی از شاگردان ملک الشعرای بهار، محمد امین ادیب طوسی و عباسقلی خان وقایعی است. البته مانند بسیاری از شاعران تبریزی دیگر وی همچنین دارای آثار ادبی و تحقیقی دیگری بود که معروفترین آنها تذکره الشعرای منظوم منثور دویسن سخنور، و گلشن معانی است. از جمله ویژگیهای برجسته نظمی تبریزی ارتباط نزدیک وی با استاد شهریار برای مدت ۳۰ سال بود، تا جایی که پیکر وی به دست علی نظمی در مقبره الشعرا دفن شده است. نظمی تبریزی، پس از بررسی آثار شاعران ۶۰ سال توسط شورای ارزشیابی هنرمندان کشور، به عنوان پیشکسوت شعر و ادب ایران معرفی شد. نظمی تبریزی یکی از اولین شاعران تبریز در قید حیات است که احد حسینی، مجسمه ساز معروف، تندیس وی را ساخته و در نزدیکی محل سکونت و زادگاه وی نصب شده است. وی هم اکنون رئیس انجمن ادبی «بزم سخن» در تبریز است.
سلیمان امینی (امینی تبریزی)
سلیمان امینی (متولد پنجم اسفند ۱۳۰۱) که همچنین به امینی تبریزی نیز معروف است یک شاعر تبریزی دیگر است که همچنین در عین حال به امر خوشنویسی نیز مشغول بود. سلیمان امینی متولد شهرستان سراب بود. پدر وی، امینالعلماء، و از بزرگان دینی سراب به شمار میرفت. به گفته خودش با اشعار حافظ و سعدی الفت گرفته و احساسات بسیار قدرتمندی در او ایجاد کردند. وی یکی از اعضای انجمنهای ادبی تبریز بوده و حدود ۱۵ هزار بیت (غالباً غزل) سروده است. سبک اشعار وی عراقی بوده است. یکی از دوستان نزدیک وی علی نظمی تبریزی بود که به گفته او فردی بسیار خوشصحبت و مهربان و فروتن و وفاپیشه و پاکاندیشه است. وی در یکی از نشستهای ادبی کاخ جوانان تبریز در اثر سکته قلبی درگذشت و پنجم اسفند سال ۱۳۵۴ در گورستان مارالان به خاک سپرده شده است. علی نظمی دیوان وی را گردآوری کرده و در سال ۱۳۵۶ به چاپ رساند. البته به گفته نظمی اکثر غزلیات دست نویس خودش از منزل مسکونیاش به سرقت رفته و پس از وفاتش نیز نتوانستند آن را پیدا کنند. از جمله آثار چاپ شده وی اشک در خون و گلهای خودرو است که مقدمهای از محمدحسین شهریار دارد. وی را همچنین از جمله شعرای مرثیه سرای ایران میدانند.
رزا جمالی
شاید تنها شاعر زنی که در لیست شاعران تبریزی نهایی خواهیم دید رزا جمالی باشد. در در سال ۱۳۵۶ در تبریز به دنیا آمده و همچنین یک نمایشنامه نویس، منتقد ادبی و مترجم ایرانی است. رزا جمالی یک شاعر متولد تبریز است و مدرک کارشناسی خود را در رشته ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر، و درجه کارشناسی ارشد خود را در رشته ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران دریافت کرده است. وی از جمله افرادی است که در کتاب کارنمای زنان کارای ایران به وی اشاره شده و یکی از شاعران متفاوت با ارائه زبان و فضاهای جدید و پسامدرن عنوان شده است. انتشار کتاب «این مرده سیب نیست یا خیار است یا گلابی»، و عنوان متفاوت اشعارش از جمله نقاط عطف و مهم در زندگی حرفهای رزا جمالی شمرده میشود. در کل با گذر زمان و با انتشار بیشتر اشعار، یکی از شاعران مطرح و پرکار شناخته شد. گزیدهای از پنج دفتر شعر موفق وی در مجموعهای با نام کتاب «بزرگراه مسدود است» منتشر شده است. برخی از اشعار وی همچنین به زبانهای بسیار دیگری از جمله انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی، ترکی، عربی، هندی، آلمانی و غیره ترجمه شده است.
قطران تبریزی
قطران تبریزی یکی دیگر از شاعران آذربایجانی نیکنام است. نام کامل او شرف الزمان حکیم ابومنصور قطران عضدی تبریزی است. وی یکی از شاعران تبریزی سده پنجم هجری است. قطران تبریزی، که در آن زمان از طبقات دهقان بود، در روستای شادباد مشایخ تبریز به دنیا آمده است. زبان مادری قطرات پهلوی بود و به پارسی دری نیز شعر میگفت. وی به سبب عدم عادت به زبان فارسی و خو با لهجه آذری ایرانی در آن زمان پارهای از لغات و اصطلاحات زبان محلی آن سرزمینها را نمیدانست. قطران اولین شاعر پارسی دری در آذربایجان بوده است. سه واقعه مهم در دیوان قطران آمده است: جنگ امیر وهسودان با سپهبد موغان، تازش غزان به آذربایجان و زمین لرزه مهیب سال ۳۴۳ هجری قمری تبریز. سبک اشعار قطران شبیه سبک اشعار رودکی، فرخی و عنصری است. قطران تبریزی در سال ۴۶۵ درگذشته است، اما با توجه به یافتههای به دست آمده وی پس از این سالها نیز زنده بوده است. کل اشعار وی هشت الی ده هزار بیت گفته میشود. بعد از اسدی طوسی، قطران تبریزی دومین شاعر تبریزی است که در مقبره الشعرا دفن شده است
بهمن سرکارتی
قوسی تبریزی از جمله شاعران تبریزی دیگر (متولد ۱۵۶۸ میلادی) است که همچنین با نام علیجان قوسی تبریزی نیز شناخته میشود. وی یکی از شاعران سده هفدهم میلادی اهل آذربایجان ایران بوده و از جمله شاعران مشهور ترکی و آذری ایران است؛ تا جایی که دو نسخه از دیوان ترکی آذربایجانی وی در موزههای بریتانیا و موزه تفلیس گرجستان نگهداری میشود. وی پس از تولد در تبریز و طی تحصیلات مقدماتی در دوران وانی راهی اصفهان شده است. دیوان ارزشمند اشعار قوسی تبریزی در سال ۱۹۲۵ میلادی در باکو منتشر شد. وی از جمله شاعرانی است که اثرات بسیار مشخص و آشکاری از محمد فضولی و صائب تبریزی گرفته بود. وی از جمله شاعران آزادهخواه ایرانی است و در یکی از اشعار خود از نبود آزادی از زمین و زمان شکایت میکند. وی همچنین در اشعار خود اشاره به شاعر تبریزی بودن خود میکند: تبریز آچار کؤنلومو قوسی گر آچیلسا؛ هر چند کی فردوس صفاهانه یئتیشمز. وی از جمله شاعرانی است که همواره در میان شاعران آذربایجانی و ادبیات ترکی و آذربایجان جای دارد
شمس تبریزی
محمد بن علی بن ملک داد تبریزی که با نامهای شمس الدین یا شمس تبریزی (متول ۵۸۲ هجری) یکی از صوفیان مسلمان ایرانی سده هفتم هجری است. شمس تبریزی، همانطور که از نامش نیز پیداست یکی از شاعران متولد تبریز محسوب میشود و زندگی شخصی وی تا زمان کشف مقالات او زیاد مشخص و در دسترس نبود و هم اکنون نیز اطلاعات زیادی در مورد زندگی شخصی و والدین وی وجود ندارد، به جز نوشتههایی که بعدها گردآوری شده و اطلاعاتی از آنها استخراج شده است. شمس تبریزی در سفرهای خود به قونیه نیز مراجعه کرده و با مولوی ملاقات کرد، این باعث شد مولانا تحت تأثیر شخصیت قوی و نفس گرم شمس تبریزی شود. آرامگاه شمس تبریزی هم اکنون در شهر خوی استان آذربایجان غربی واقع شده و یکی از جاذبههای گردشگری و مذهبی شهر خوی محسوب می شود
لیست شاعران تبریز با اطلاعات محدود
لیست شاعران آذربایجانی و تبریزی که تاکنون بررسی کردیم از جمله شاعران بزرگ و مهمی بودند که هرکدام از آنها نیازمند یک مطلب کاملتر و پوشش بیشتر است که در این مجال نمیگنجد. در ادامه نیز ادامه همین لیست را میبینیم، با این تفاوت که این شاعران در سرتاسر اینترنت اطلاعات محدودی داشته و مطالعه همین پاراگرافهای کوتاه در مورد هرکدام از این شاعران کافی به نظر میرسد. چنانچه اطلاعات بیشتری در مورد هرکدام از این شاعران تبریزی داشته و یا میخواهید موردی به لیست اضافه و یا از آن حذف شود با ما تماس بگیرید.
باقی تبریزی
باقی تبریزی که همچنین با نام میرعبدالباقی نیز شناخته میشود ملقب به دانشمند و متخلص به باقی است که در سدههای دهم و یازدهم هجری قمری از شاعران آذربایجان بوده است. گفته میشود وی شاگرد علاءالدین تبریزی (یا علابیگ) بوده است. وی از جمله شاعران گمنام آذربایجان شرقی است که اطلاعات زیادی در مورد تاریخ ولادت و دوران کودکی وی در دسترس نیست. وی شاعری صوفی بوده (که بعدها همچنین صوفی تبریزی نیز شناخته شد) و شهرت اولیه وی بیشتر به خوشنویسی بود. وی یکی از شاگردان علاءالدین محمد بن محمد تبریزی بوده که نزد وی خطاطی آموخت. سپس به دعوت سپهسالار هند به هندوستان رفت. سپس دوباره به بغداد سفر کرده و نزد دده مصطفی به کار خوشنویسی پرداخت. سپس شاه عباس اول شهرت خوشنویسی و خطاطی وی را شنید و وی را در سال ۱۰۳۲ برای کتابت گنبد رو به قبله و طاق مسجد و ایوان مسجد شاه اصفهان دعوت کرد. شاه عباس برای باقی آموزش وی را به دست عباسی تبریزی، خوشنویس قرن یازدهم سپرد و نزد وی خط ثلث یاد گرفت. محمدطاهر نصر آبادی نیز از شاگردان باقی تبریزی بوده است. وی بعدها همچنین در علوم و مسائل دیگری همچون حکمت، ریاضی و علوم ادبی و عربی نیز سرآمد و علمای آذربایجان و عراق وی را قبول داشتند. اشعار وی بیشتر در قالب قطعه، رباعی و مفردات در عرفان و عشق و شکایت از روزگار و اهل آن هستند.
مغربی تبریزی
ملا محمد شیرین مغربی تبریزی که با نام شیرین یا ملامحمد شیرین، و همچنین شمس مغربی (متولد ۷۴۹ هجری) یکی از شاعران تبریز صوفی و شاعر ایرانی نیمه دوم قرن هشتم هجری است. بنابر گفتهای علت انتساب نام مغربی به وی سفر او به مغرب زمین و خرقه پوشیدن از دست یکی از منسوبین ابن عربی است. وی همچنین یکی از مصاحب کمال الدین خجندی بود. همانطور که تاکنون نیز شاید حدس زده باشید، وی در کنار اشعار فارسی، فهلوی آذری، همچنین اشعاری نیز به زبان عربی سروده است که اکثر آنها به موضوعات عرفانی و وحدت وجود، اهمیت سلوک، تقرب و حسب حال عرفانی سالک میپردازند. دیوان وی سه هزار بیت در قالبهای غزل، ترجیع بند و رباعی دارد و اشعار وی معمولاً جذبه هنری خاصی ندارد و خالی از صنایع بدیع دلانگیز و کاربردهای تازه استعاره، تشبیه و دیگر آرایههای ادبی است. البته مکان تولد وی به عبارتی نایین اصفهان و به عبارتی تبریز است، ولی چون به زبان آذری نیز شعر میسروده است بیشتر وی را شاعر اهل تبریز میدانند. مغربی در میان شعرای پیشین خود بیشتر به سنایی و عطار نظر داشته و در اشعار خود نیز به آنها اشاره داشته است.
بهار شروانی
میرزا نصرالله بهار شروانی (متولد جمهوری آذربایجان) یکی از نویسندگان و شاعران اهل آذربایجان و غزل سرایان نیمه دوم قرن سیزدهم بود. وی پس از سپری کردن دوران تحصیل و همچنین پس از وفات پدرش به ایران آمد و مدتی در شیراز، ری و توس زندگی کرد. وی در نهایت به تبریز آمده در سال ۱۳۰۰ در همانجا درگذشت. آرامگاه وی هم اکنون در قبرستان معروف سرخاب به خاک سپرده شده است. هم اکنون آثار بسیار کمی از او باقی مانده و گفته میشود دو دیوان بزرگی که داشت هر دو مفقود شدهاند. عمده اشعار وی به زبانهای ترکی و فارسی هستند. از نمونه آثار معروف او تحفهالعراقین (و بنا بر روایتی مجموعه مسوّده) و نرگس و گل هستند. وی از همان کودکی به شعر و شاعری علاقهمند بوده و اکثر شعرهای خود را خودش به ترکی برمیگرداند. از جمله دوستان او میرزا احمد خان وکیلالرعایا، علامحسین صدرالشعرا، اصل دیلمی، ملک الشعرای صبوری بودند. بهار شروانی پس از بازگشت به تبریز مدتی منشی کنسولگری فرانسه شد. وی در همان دوران واژه نامه فراسی-فرانسه را نوشته و کنسولگری فرانسه با نام لغت نیکلا این واژه نامه را از او خرید و به چاپ رساند.
جواد آذر (جواد کناره چی)
جواد کناره چی (متولد ۱۳۱۰) متخلص به جواد آذر، از جمله شاعران آذربایجان شرقی است که همچنین موسیقیدان و خوشنویس نیز بوده است. وی تحصیلات خود را در تبریز آغاز کرده و همزمان نیز به خوشنویسی و موسیقی مشغول شد. اکثر خطوط او شایسته بود، اما شکسته نستعلیق آن بسیار خاص و زبانزد بود. وی بعدها در تهران اقامت گزید و در انجمنهای ادبی مختلف مشغول به کار شد. وی در کار خود از سبک صائب تبریزی پیروی کرده است. قدرت قلم در شعرهای او بسیار قوی بود اما بیشتر به عزل و قصیدههایش معروف بود. در نهایت جواد آذر در ۱۵ بهمن ۱۳۸۰ در آلمان درگذشت و در مقبرهالشعرای تبریز به خاک سپرده شد. از اشعار وی در آلبومهای متنوع ایرانی از جمله سپیده، ساز قصه گو، سرو چمان محمدرضا شجریان، و آلبومهای چاووش ۳ و ۴ شهرام ناظری به کار گرفته شده است. مشهورترین شر وی بیهمزبان است که تصنیفی توسط محمدرضا شجریان برای آن در آلبوم سرو چمان ساخته شده است.
محمود ملماسی
محمود ملماسی (متولد ۱۲۹۶) یکی از شاعران تبریزی و ادبیان آذربایجان معاصر تبریز بود که بیشتر وی را با شعرهایی که در وصف اهل بیت سروده است میشناسند. وی یکی از نوادگان همام تبریزی بود (که در ادامه معرفی شده است). محمود ملماسی در تبریز متولد شده و تا سن ۵ سالگی خط و زبان فارسی را از پدرش آموخت. مدتی نزد میرزا محسن آقا ادبی العلما مشغول یادگیری شده و سپس به دبستان رفت. وی در نه سالگی گلستان سعدی و در سیزده سالگی کلیله و دمنه را به پایان رساند. هم اکنون از وی تنها یک دفتر شعر بر جای مانده است. وی در سال ۱۳۷۱ درگذشت و در مقبره الشعرای تبریز به خاک سپرده شد. وی را میتوان متولد خانوادهای فرهیخته و هنرمند دانست که در موفقیت و شهرت وی و همچنین سواد بسیار بالایی که داشت بیتأثیر نبود. همین علاقهمندیها و آموزشهای زودهنگام باعث شد وی یکی از شاعران بسیار توانای تبریزی شود.
حیدری تبریزی
حیدری تبریزی که با عنوان حاج حیدر نیز شناخته میشود (متولد ۹۷۱) یکی از شاعران اهل تبریز و اهل محله سرخاب بود و کوچه تکیه حیدر در واقع به نام وی است. وی از شاعران سده دهم هجری شناخته میشود و از شاگردان لسانی شیرازی و شریف تبریزی بود بین او و وحشی بافقی (از شاعران سده دهم ایران) اختلافاتی وجود داشت و بر علیه هم نیز سرودههایی نیز داشتند. وی در اصل به سراجی در بازار تبریز مشغول بود و بعدها به تاجر بزرگ تبدیل شد. وی در پی سفرهای زیادی که به هند داشت مورد توجه اکبرشاه نیز واقع شد. وی در سال ۱۰۰۰ یا ۱۰۰۲ هجری (۲۹ یا ۳۱ سالگی) درگذشت. از جمله آثار وی جنگنامه گجرات، سیر و سلوک، لسان الغیب و دیوان اشعار حیدری تبریزی هستند.
شریف تبریزی
شریف تبریزی (متولد ۹۲۸ هجری) از جمله شاعران اهل تبریز در سده دهم هجری بوده است. وی از جمله شاگران لسانی شیرازی بوده و برخی اوقات به دلیل هجوگویی بسیار متبحرانه خاطر استادش را نیز میآزرد. وی در ۲۸ یا ۲۸ سالگی بر اثر بیماری وبا در سال ۹۵۵ (یا ۹۵۶) درگذشت. دیوان وی در سال ۱۳۸۳ در اثر تلاشهای اصغر علمی به صورت کامل تصحیح شده و در انتشارات اندیشه نو به چاپ رسیده است. شریف تبریزی همچنین یک مجموعه اشعار شامل قصیده و غزلیات ناپسند را گردهم آورده و آن را سهواللسان نامید، که همین باعث شد استادش لسانی از وی آزرده خاطر شود. حیدری تبریزی در پاسخ به این دیوان رساله لسان الغیب را سروده است.
علی ناظم
علی نظام (متولد ۱۹۰۶ میلادی در تبریز) با نام کامل علی اکبر محمد اوغلو محمود زاده از جمله شاعران آذربایجانی متولد تبریز، منتقد و نویسنده دوره معاصر است. وی در موسسه شرقی لنینگراد تحصیلات عالیه خود را آغاز کرده و در مسکو در مقطع کارشناسی ارشد فارغ التحصیل شد. وی در اولین روزنامه منتشر شده در تبریز با نام کمونیست همکاری داشته و به عنوان یک منتقد ادبی فعال عضو روزنامه حزب کمونیست شد. وی همچنین در جمهوری آذربایجان از بنیانگذاران نقد مارکسیستی شناخته میشود. از آثار مشهور او عبارتند از: در ادبیات کارگری، انقلاب فرهنگی و مسائل مربوط به میراث فرهنگی، روشهای تئاتر ما، برای مطالعه کلاسیک لنینیستی، اکتبر و نقد ما.
علی فطرت
علی فطرت (متولد سال ۱۸۹۰ میلادی) از جمله شاعران اهل آذربایجان ترک زبان است که معروفیت او بیشتر به دلیل غزلها و اشعار ملی است. وی از جمله موسسهای انجمن ادبی «مجلس شاعران» است که در سال ۱۹۴۵ در تبریز تأسیس شد. پس از سقوط دولت پیشهوری دستگیر شده و تا سال ۱۹۴۸ زندانی شد. وی پس از چند ماه آزادی از زندان درگذشت. از جمله آثار وی میتوان به بوم و بلبل و دیوان فطرت اشاره کرد.
پرغم تبریزی
میرزا احمد پرغم تبریزی، که با نام پرغم تبریزی معروف است در سال ۱۲۸۰ قمری در تبریز متولد شد و یکی از شاعران اهل آذربایجان محسوب میشود. پرغم تبریزی یکی از شاعران تبریزی است که در مرزهای امپراطوری عثمانی همیشه در حال گشت و استراحت بود و در همانجا به اصرار علیشاه با مولف حدیقه الشعرا ملاقات کرد. آثار وی به دو زبان ترکیب و فارسی بودند. از معروفترین آثار وی دیوانی به نام غم خانه است که به صورت مکرر در تبریز به چاپ رسیده است.
همام تبریزی
همام تبریزی (متولد ۶۳۶ هجری) یکی از شاعران اهل آذربایجان است که اشعار وی غالباً به زبان فارسی سروده شده است. وی یکی از پیروان و دوستداران سعدی شیرازی بود و همواره با وی مکاتبه میکرد. گفته میشود وقتی سعدی به آذربایجان سفر کرده بود با همام دیدار نیز داشته است. وزن و قافیه و ردیف مورد استفاده در برخی از غزلیات همام تبریزی بر مبنای غزلهای سعدی بوده است.
میرزا رحیم بهشتی تبریزی
میرزا رحیم بهشتی تبریزی (شاعر متولد تبریز) نیز از جمله افرادی است که نام آن در لیست شاعران تبریزی قرار میگیرد، اما اطلاعات زیادی از وی در دسترس نیست. بهشتی تبریزی شاعر و پزشک بوده و شاگرد لعلی تبریزی بود. وی علاوه بر شعر و متون ادبی همچنین به نگارش کتب علمی نیز پرداخته است. وی در سال ۱۹۳۲ میلادی در تبریز وفات یافته است.
عصار تبریزی
حاجی شمسالدین محمد عصّار تبریزی عصار تبریزی از جمله قصیده سرایان ایرانی مربوط به سده هشتم هجری است. علاوه بر اینکه عصار تبریزی یکی از شاعران اهل تبریز است، وی همچنین در حوزه ریاضیات و اخترشناسی نیز ورود کرده بود. وی در سال ۷۹۲ هجری در تبریز درگذشت و در کنار استاد خود، مولانا عبدالصمد در گورستان چرنداب تبریز به خاک سپرده شد.
فاضل خان شیده
فاضل خان شیده، که نام اصلی وی ملا فتح الله شیده است در سال ۱۷۸۳ میلادی در تبریز زاده شد و از جمله شاعران تبریزی و سیاستمداران ایرانی شناخته میشود. او از آن جهت که سیاستمداری تحت تعقیب بود، در سال ۱۸۳۸ ایران را ترک کرده و به تفلیس رفت. وی در آنجا در انجمن ادبی دیوان حکمت فعالیت بسیار زیادی داشت. وی در نهایت در سال ۱۸۵۲ در تفلیس درگذشته است.
صاین تبریزی
یکی دیگر از شاعران اهل تبریز مولانا خواجه صاین الدین یحیی ملقب به صاین تبریزی است که از صوفیان و شاعران صده هفتم هجری تبریز شناخته میشود. وی خرقه خود را از پدرش خواجه عبدالعزیز و وی نیز از پدرش موفق الدین محتسب دریافت کرده و جد اعلای صاین تبریزی جنید بغدادی بود. وی در سال ۶۸۳ هجری درگذشت و در گورستان معروف مقبره الوزرای تبریز (چرنداب) به خاک سپرده شده است.
علی خاقانی شروانی
افضل الدین بدیل بن علی خاقانی شروانی، متخلص به خاقانی (متولد ۵۲۰ قمری) یکی از معروفترین و نامدارترین شاعران ایرانی و همچنین بزرگترین قصیده سرایان شعر و ادب فارسی است. حسّان العجم یکی از القاب مهم و معروف وی است. با اینکه خاقانی متولد تبریز نبود و تا آخر عمر خود نیز به تبریز سفر نکرده بود، اما خواستیم این نام نیز در لیست شاعران تبریزی قرار بگیرد، چراکه وی در اواخر عمر خود به تبریز آمده و در همینجا درگذشت و در مقبره الشعرای تبریز مدفون شده است. گفته میشود وی در سال ۵۹۵ و یا ۵۸۲ فوت شده است.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 3 در انتظار بررسی : 3 انتشار یافته : 0